ARA DINKJIAN
1958 ABD doğumlu Ut sanatçısı. Diyarbakırlı efsane müzisyen Onnik Dinkjian?ın oğlu olarak Amerika’da 1958 yılında doğan Ermeni Ut sanatçısıdır. Türkiye’de Kibariye, Mine Koşan, Ahmet Kaya, Coskun Sabah ve Sezen Aksu’ya besteler vermiştir.
Sezen Aksu’nun sözlerini yazdığı Vazgeçtim, Gel Gel Sarışınım şarkılarının bestecisidir.
Enstrümantal grup “Night Ark”ın kurucusudur. Besteleri 13 farklı dilde çok önemli şarkıcı ve müzisyenlerce yorumlanmıştır. En çok bilinen hiti “Dinata Dinata” 2004 Atina Olimpiyatları seremonisinde sergilenmiştir.
Dünyanın en iyi udilerinden biri olarak tanınmaktadır. Kudüs ve Selanik’teki uluslararası ut festivallerinde Ermenileri temsil etmiştir.
PLAYLIST
UD-UT
- Türkiye’nin yanı sıra, Tunus, Fas ve Cezayir de dahil olmak üzere bütün Arap ülkelerinde, İran’da ve Ermenistan’da aynı adla kullanılan iri gövdeli, kısa saplı telli bir çalgıdır. (İran’da ?barbat? adıyla da bilinir ve Avrupa?nın ?Lavta?sına benzer)
- Oturularak kucağa alınan ?ud?un gövdesi, üstten sağ kol ve alttan sağ sıkıştırılarak tutulur, sağ eldeki mızrap ile çalınır. Tellere sol el parmakları ile basılır.
- Daha önce de çeşitli dönemlerde kullanılmış olmakla birlikte, kesin olarak XIX. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı müziği çalgıları arasındaki yerini almıştır.
- Yaylı sazlarda olduğu gibi udun da bir şekli (formu) var. Yapımdan önce malzemeyi şeçmek gerekir. Ut teknesi; ceviz, maun, erik, kayısı, akça ağaç, kiraz, ithal ağaçlardan magase, vengi, pelesenk gibi birçok ağaçtan yapılmaktadır. En önemlisi kemanda da olduğu gibi üst tabladır. Seste başarı elde edebilmek için tablanın yani göğsün kaliteli ve çok kuru ladin ağacından yapılması gerekir. Ancak güzel ve yumuşak bir ses elde etmek için tabla kalın olmamalıdır. Çünkü ses molekülleri udun teknesine aksederek tablaya yansıyarak titreşim sağlar. Utta ses tablasının yüzde yetmiş beş önemi vardır, buna uyulduğu takdirde güzel ses almak mümkün olacaktır.
- Ud’un 5. ana elemanı olan teller, tarihte önce çeşitli kalınlıklarda ipekten, sonra bazı teller bağırsak, bazıları ipekten yapılmıştı. Günümüzde de alt iki tel 0.55-0.70 ve 0.65-0.80 mm çapında nylon?dan, üstteki üçü çift, biri tek dört teli de bakır-nikel-gümüş alaşımlı çok ince sargı ile kaplanmış ipekten yapılmaktadır.
- Ud’un, eskiden uzun süre zeytinyağına yatırılan genç ve erkek kartalın kanadından yapılan ?mızrabı? (teleği), bugün yerini hem esnek, hem sağlam kaliteli plastik malzemeden, 11-13 cm boy, 6 mm en ve 0.6-0.8 mm et kalınlığında ve hafifçe incelen uçları parabolik olarak yuvarlatılıp keçe ile parlatılmış mızraplara bırakmıştır.
- Ud perdesiz olması sebebi ile zengin bir ses aralığına sahiptir.Yüzyıllardır kullanılmasına Ud için binlerce eser yazılmasına rağmen hala melodik zenginliğini korumaktadır.Perdeli ve mızraplı aletlere göre çok teknik ve zordur.Ud uzunca bir zamanda sabır ve azimli bir çalışma ile öğrenilebilir.Tok ve Davudi sesi ile büyüleyici ve şevk verici bir musıki aletidir.
- Ülkemizde Kadri Şençalar,Mutlu Torun,Onur Akdoğu,Şerif Muhiddin Targan ve Cinuçen Tanrıkorur gibi musiki üstadlarının yazdığı Ud metodları bulunmaktadır.Bunların bir kısmı basılmıştır.
- Ünlü Türk Udilerden Bazıları
- Şakir Paşa
- Nevres Bey
- Ali Rif?at,
- Musa Süreyya,
- İbrahim Ziya (Özbekkan) Beyler,
- Şerif Muhiddin Targan,
- Selânikli Ahmed,
- Serop ve Küçük Sarkis Efendiler,
- Şerif İçli,
- Yorgo Bacanos,
- Şekip Memduh,
- Hrant Emre
- Kadri Şençalar
- Cahid Gözkan
- Cinuçen Tanrıkorur
- Saim Konakçı
- Mutlu Torun,
- Samim Karaca,
- O.Nuri Özpekel,
- Coşkun Sabah,
- Yılmaz Yüksel,
- Teoman Önaldı,
- Bayram Coşkuner,
- Sedat Oytun,
- Yurdal Tokcan
Doğan Hızlan’ın yazısı için tıklayınız.
kaynak: ara dinkjian
